Plan voor de culturele manifestatie " Bezielende Ontmoetingen "  in de Grote of St. -Bavokerk -   Haarlem

van 20 september t/m 14 december 2024

Het voelt als een groot geschenk om in de Grote of St.-Bavokerk  op het snijvlak van cultuur, kunst en spiritualiteit  een heel divers beeldend, muzikaal, educatief en verhalend programma te mogen vormgeven. De schitterende architectuur van het kerkgebouw met zijn eeuwenoude tradities, nodigt uit om het angstaanjagende, het wonderbaarlijke en het mysterieuze van het bestaan te doorgronden.

 

Een wereld zien in een korrel zand

en de hemel in een wilde bloem,

oneindigheid vasthouden in de palm van je hand

en eeuwigheid in een uur         ( William Blake , Auguries of Innocence' (1803)

 

Een korrel zand.

De expositie en het culturele programma van de 12 weken durende manifestatie geven een impuls aan de bezieling in herdenken & schenken, dankbaarheid & kwetsbaarheid en verdriet & vreugde.  Dat doen we door de bezoekers uit te nodigen het beeldende werk aan te raken, plaats te nemen aan tafels, te luisteren naar de muzikale klanken en in gesprek met elkaar te komen. We zoeken naar verbinding vanuit de kracht van kwetsbaarheid en verwondering, die spreken uit de installaties. 

 

De Grote of St.-Bavokerk als ontmoetingsruimte.

De kerk is een architectonisch schitterend monument en tegelijk ook een  herberg en tempel waar een geloofsgemeenschap huist. Een plek voor bezinning, overdenking en waar iedereen een kaarsje mag aansteken.  In de “Bezielende Ontmoetingen” willen wij streven naar een sensorische en esthetische beleving door beeld, materiaal, klank, woord en beweging te combineren. We vinden waarde in het ontmoetingsproces, betekenis in dialoog en intentie in de kunst als een middel om schoonheid in het alledaagse te onthullen. Naast de vele toeristen die de kerk bezoeken willen we vooral mensen uit Haarlem en omstreken vanuit diverse achtergronden  betrekken en uitnodigen om via de kunst in de kerk de architecturale, spirituele en menselijke kanten te ontdekken. Dit zal naast de beeldende en de muziek programmatische kant ook door educatieve aandacht en door het betrekken van vele vrijwilligers een spreidende werking hebben zowel lokaal als op provinciaal niveau.  Er zal een speciaal programma zijn rond Allerheiligen en  Allerzielen ( 1 en 2 november) en in de weken erna zal aandacht uitgaan naar het kunnen dragen van verdriet en het scheppen van hoop. De oude spreuk memento mori roept de mens op te reflecteren op de eigen sterfelijkheid en de eindigheid van het leven. Er een samenwerking afgesproken met de diaconie, die jaarlijks een broodbank actie organiseert voor een goed sociaal doel. Dit jaar zal in het teken staan van de het 7e werk van barmhartigheid: eerbied voor de levenden en doden.

 

Woorden vormen de “draden” in de installaties.

Om de kwetsbaarheid van het leven en de ontmoeting van mensen met elkaar gestalte te geven heeft Matthijs Wils kleine en grote installaties gemaakt van gerecyclede ruwe wol, hout, wilgentakken, zijde en veel nieuw gemaakte keramische objecten.  De bezoeker kan zelf deelnemer en onderdeel worden, doordat ze onder andere op stoelen kunnen zitten aan tafels met keramiek, tussen de grote wanden van wol (800x400x200), die op gestrande boten lijken.  Men kan er doorheen lopen en in sommige installaties zitten of liggen op de zachte wol. Men mag de keramische werken en de wol aanraken en in de hand nemen. Door Matthijs en vrijwilligers wordt een ieder uitgenodigd in gesprek te gaan over hun sensorische waarnemingen en associaties en om vragen te beantwoorden en te luisteren naar elkaar. Verwacht wordt dat men de metaforen in het werk als onderdeel van de kerkruimte en in relatie met ieders eigen achtergrond op deze wijze beter kan ontdekken. Dit zal bijdragen aan het voelbaar maken van de spiraalgang van het leven, waarmee de vroegere en de huidige Grote of St.-Bavokerk verbonden is.  Reacties van mensen na atelierbezoek zijn : ”het lijken wel zielenbeelden”.

Ruim 200 losse werkwoorden  zullen op vele keramische vormen te lezen zijn. Het zijn woorden gericht op  veranderingen, intensivering en ze vertegenwoordigen wat mensen allemaal doen van goed tot kwaad. (van verwonderen tot verwonden, van verblijden tot vergaan , enz.). Deze ovaalachtige handvormen hangen tussen wilgentakken en ze kunnen elkaar raken en klinken, men kan ze in de hand nemen en lezen.

 

Barmhartigheid .

Een installatie wordt specifiek gemaakt voor de verbinding tussen de kerkruimte en haar functie en de individuele mens. Uit de 7 hangende zuilen van katoen kan men een keuze maken voor een zuil. Daarin staat een schaal, waarin 3 van de  22 kaartjes liggen met een woord erop. Men kan er een kiezen om mee te nemen en/of in een grote witte zuil van zijde te gaan staan of zitten op een bijzondere houten schommelstoel. Daar kan men de tijd nemen om te ervaren wat dat woord met je doet. Voorbeelden zijn o.a.: ademruimte, dankbaarheid, eren, tederheid, kwetsbaarheid, barmhartigheid, verdriet, vreugde.

 

Kerk en Klank.

De klankwerking in de kerk is een bijzonder fenomeen mede door de lange nagalm.  Klank raakt je lijf aan en kan een verbindende factor in de ontmoeting zijn. De orgels zijn het visitekaartje van de kerk en alle 5 orgels zullen in combinatie van tweetallen worden bespeeld.  Op vrijdag- en zaterdagmiddagen zal er een programma  geboden worden dat verweven is met de  expositie.

Opvallend in de bijdragen is de ruimte die gegeven wordt aan hart en ziel en dat in de uitvoeringen contact gemaakt wordt met elkaar alsook direct met het publiek. Keuzes zijn tot stand gekomen op basis van affiniteit voor onder andere de menselijke stem, cello, orgel, klarinet, accordeon, gitaar, luit. Belangrijk is de diversiteit, de klankwerking en de improvisatie mogelijkheden van de uitvoerenden. De inmiddels vele toezeggingen van deelnemers aan de multidisciplinaire manifestatie zullen op diverse plekken in de kerk korte presentaties van muziektheater,  zang, dans, dialooggesprekken en woordkunst geven.  Het zal een mix van professionals en amateurs / leerlingen zijn met solo’s, duetten, trio’s, kwartetten, ensembles en grotere groepen o.a. koren, dansers en acteurs van allerlei leeftijden. De installaties zullen onderdeel uitmaken van sommige uitvoeringen en in het meevoeren van publiek en klank door de ruimte. Men kan staand , zittend, liggend, wandelend luisteren naar elkaar. 

 

Ontmoeten, kunst en cultuur, klei en woord voor iedereen.  "In de palm van je hand".

Workshops o.a. op enkele basisscholen (groep 6 van  Bavinck, Bavo Noord en Cruqiusschool), een COA opvang locatie aan het Spaarne, stichting Rebub (pubers), Zijn (zorg),  Schoterhof een zorginstelling voor ouderen van Kennemerhart,  Stem in de Stad, Buurts - Binnensteeds en met Haarlem4Ukraine / Razom. Samen met hen gaan wij handvormen van klei maken. Het thema is herdenken en schenken en aan een ieder wordt gevraagd het object een woord mee te geven en deze in te krassen. Na het bakken kan het worden beschilderd. Al deze kleine kleiwerken krijgen een plaats in de tentoonstelling door alle groepen uit te nodigen om in een ritueel deze  handwerken op stoelen een plek te geven.   Zij  krijgen een speciale rondleiding door de expositie en de kerk, zo mogelijk in samenwerking met de rondleiders van de vrienden van de Bavo. Na afloop van de manifestatie kunnen zij hun eigen werk weer meenemen.

 

Eerbetoon / bezoekerswand

De laatste installatie in de rondgang om het koor is een zig zag wand van ruwe wol (800x200x30)  waar men als bezoeker met gekleurde wol een woord of teken kan achterlaten door de draden in elkaar te wrijven. Deze wand staat naast de ontvangstruimte voor koffie/thee/water. 

 

Vrijwilligers.

Om al deze ontmoetingen mogelijk te maken in een levendige steeds veranderende omgeving en samenleving is het noodzakelijk en wenselijk om hulp te krijgen van vele vrijwilligers. Zij zullen de bezoekers te woord kunnen staan, in gesprek kunnen gaan en wegwijs maken in de rondgang door de vele installaties. Daarvoor zal een plan worden ontwikkeld o.a. met de stichting nabestaanden om deze vrijwilligers te vinden en om zo samen de manifestatie te kunnen dragen. 

 

Culturele bijdragen >zie kopje Deelnemers